Alles over arbeidsongevallen
Op de werkplek, telewerk & onderweg
Inhoudsopgave
Wat is een arbeidsongeval?
De definitie van een arbeidsongeval is vastgelegd in de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971.
Artikel 7 van deze wet stelt het volgende:
Voor de toepassing van deze wet wordt als arbeidsongeval aangezien elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt. Het ongeval overkomen tijdens de uitvoering van de overeenkomst wordt, behoudens tegenbewijs, geacht als overkomen door het feit van de uitvoering van die overeenkomst. Wordt eveneens als arbeidsongeval aangezien, het ongeval dat een werknemer buiten de uitoefening van zijn overeenkomst is overkomen maar dat veroorzaakt is door een derde wegens de uitvoering van de overeenkomst.
En artikel 9 stelt:
Wanneer de getroffene of zijn rechthebbenden benevens het bestaan van het letsel, een plotselinge gebeurtenis aanwijzen, wordt het letsel, behoudens tegenbewijs, vermoed door een ongeval te zijn veroorzaakt.
Kernvereisten van een arbeidsongeval
- Een plotse gebeurtenis
- Een letsel
- Een causaal verband tussen de plotse gebeurtenis en het letsel
- Een ongeval dat plaatsvindt tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst
- Een ongeval dat plaatsvindt door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst (causaal verband met de arbeid)
Volgens artikel 8, § 1, wordt een ongeval dat zich voordoet op de weg naar en van het werk ook beschouwd als een arbeidsongeval.
Bewijslast
Het slachtoffer van een arbeidsongeval moet slechts drie zaken bewijzen om te kunnen spreken van een arbeidsongeval:
- De plotse gebeurtenis
- Het letsel
- Het feit dat het ongeval zich heeft voorgedaan tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst.
Eenmaal het slachtoffer dit heeft bewezen, vertrekt men wettelijk vanuit bepaalde vermoedens:
- Vermoeden van causaal verband tussen plotse gebeurtenis en letsel (Artikel 9)
- Vermoeden van band met uitvoering van de arbeidsovereenkomst (Artikel 7)
De plotse aard van de gebeurtenis is cruciaal omdat dit een arbeidsongeval onderscheidt van een beroepsziekte.
Dankzij de wettelijke vermoedens wordt de bewijslast voor het slachtoffer of de nabestaanden in zekere mate verlicht.
Arbeidsongevallen bij telewerk
Voor ongevallen in het kader van telewerk is een aanpassing voorzien aan Artikel 7.
Het ongeval dat een telewerker overkomt, wordt, behoudens tegenbewijs, geacht te zijn gebeurd tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst:
1: Wanneer het ongeval plaatsvindt op de plaats of plaatsen die schriftelijk zijn vermeld als de plaats om zijn werk te verrichten, in een telewerkovereenkomst of enig ander document dat telewerk toelaat.
(Als de plaats(en) niet zijn vermeld, is het vermoeden van toepassing op de woonplaats of de plaats(en) waar het telewerk gewoonlijk wordt uitgevoerd.)
2: Wanneer het ongeval plaatsvindt tijdens de periode van de dag die is vermeld in een document zoals bedoeld in punt 1, als de periode waarin arbeid kan worden verricht. Bij afwezigheid van een dergelijke vermelding in de schriftelijke overeenkomst is het vermoeden van toepassing tijdens de werkuren die de telewerker zou moeten presteren indien hij op de locatie van de werkgever zou zijn tewerkgesteld.
In essentie wordt een telewerkongeval beschouwd als een arbeidsongeval (AO), mits enkele voorwaarden:
- Zowel de locatie als het tijdstip van het telewerken zijn van belang om het als een AO te kwalificeren.
- Als de telewerklocatie schriftelijk is afgesproken, moet het ongeval daar plaatsvinden om als AO te worden beschouwd.
- Is er geen plaats afgesproken, dan aanvaardt de wet de woonplaats van het slachtoffer of de plaats waar telewerk gewoonlijk wordt uitgevoerd.
- Daarnaast moet het ongeval plaatsvinden tijdens de afgesproken periode waarin telewerk wordt uitgevoerd.
Het belang van een schriftelijke telewerkovereenkomst
Het is van essentieel belang duidelijke afspraken te maken tussen werkgever en werknemer over de exacte plaats en tijdsperiode waarin telewerk mag plaatsvinden. Als dit niet gebeurt, gaat de wet uit van vermoedens voor plaats en periode.
Wees grondig en maak duidelijke afspraken om in het geval van een ongeval tijdens telewerken discussies te vermijden.
Hulp nodig bij aangifte
van arbeidsongevallen?
Arbeidsongevallen op weg naar het werk
Artikel 8, § 1, van de arbeidsongevallenwet is duidelijk: een ongeval op weg naar het werk wordt ook beschouwd als een arbeidsongeval. Er zijn echter enkele voorwaarden en uitzonderingen, zoals het volgen van een ‘normaal traject’.
Definitie van het traject
Onder de weg naar en van het werk wordt verstaan het normale traject dat de werknemer moet afleggen om zich van zijn verblijfplaats naar de plaats waar hij werkt te begeven, en omgekeerd. Het traject van of naar de verblijfplaats begint zodra de werknemer de dorpel van zijn hoofd- of tweede verblijf verlaat en eindigt zodra deze weer overschreden wordt.
Afwijkingen zijn toegestaan volgens de wet voor verschillende redenen:
- Stops op verschillende verblijfs-, arbeids- of op- en afstapplaatsen in het kader van carpooling voor gemeenschappelijk woon-werkverkeer (de wet vereist dus niet dat het collega’s zijn)
- Afwijkingen met het oog op het wegbrengen of ophalen van kinderen naar/van de kinderopvang of de school.
Er zijn nog meer uitzonderingen die ook tellen als een woon/werkverplaatsing, zoals een broodje halen, loon/salaris cashen, gereedschap terugbrengen naar een vorige werkgever en een verplaatsing naar een beroepsopleiding. In de wet worden maar liefst 12 uitzonderingen voorzien.
Wanneer ben je volgens
de wet op het werk?
Men is niet alleen ‘op het werk’ als men effectief aan het werken is op de locatie zoals beschreven in de arbeidsovereenkomst.
Volgens de arbeidsongevallenwet ben je ook ‘op het werk’ als je:
- op de werkplek een opdracht als vakbondsafgevaardigde of vertegenwoordiger van de werknemers vervult (met uitdrukkelijke of stilzwijgende toelating van de werkgever).
- een vergadering van de ondernemingsraad of het veiligheidscomité bijwoont.
- vormingslessen bijwoont tijdens de normale arbeidsuren (met uitdrukkelijke of stilzwijgende toelating van de werkgever).
- je aanmeldt bij de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer voor:
- een spontane raadpleging in toepassing van de wetgeving op het gezondheidstoezicht van de werknemers.
- een bezoek vóór de werkhervatting in het kader van het gezondheidstoezicht op de werknemers (bezoek kan plaatsvinden vóór de werkelijke werkhervatting gedurende de periode van arbeidsongeschiktheid).
Je hoeft niet noodzakelijk aan het werk te zijn gedurende het ongeval om als arbeidsongeval te worden beschouwd.
Let echter op de uitzonderingen.
Verplichtingen voor de werkgever
De werkgever moet de nodige maatregelen nemen om arbeidsongevallen te beheren, onderzoeken en voorkomen.
Bij een ongeval dat minstens 4 dagen arbeidsongeschiktheid veroorzaakt, moet een arbeidsongevallensteekkaart worden opgesteld en gedurende 10 jaar worden bijgehouden. Deze steekkaart kan worden vervangen door het formulier voor de aangifte van een arbeidsongeval, op voorwaarde dat de nodige gegevens voor de steekkaart daarop zijn ingevuld.
Volgens artikel II.1-6, §1, 2°, c van de Codex is het invullen van deze steekkaart een van de taken van de preventieadviseur.
Leren uit ongevallen
In het geval van een arbeidsongeval is de uitspraak “al doende leert men” niet van toepassing. Toch is het mogelijk om lessen te trekken uit ongevallen, of ze nu op uw eigen werkplek plaatsvonden of elders.
BeSWIC, het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk voorziet fiches met informatie over waargebeurde ongevallen, zodat anderen hier lessen uit kunnen trekken.
Prevom kan ondersteuning bieden door bijvoorbeeld toolboxmeetings te organiseren om werknemers bewust te maken van de dagelijkse risico’s waarmee zij worden geconfronteerd.
Op zoek naar duidelijkheid?
Hoe voorkom ik een arbeidsongeval? Wat is een arbeidsongevallensteekkaart? Wie moet die steekkaart invullen? Wat zijn de gevolgen van een arbeidsongeval? Hoe maak ik mijn werknemers attent op gevaren?
Prevom heeft oplossingen op maat:
Wij informeren u graag over de mogelijkheden!